Dit kun je zelf doen tegen desinformatie
Vijf tips
Het publiek moet in het middelpunt van de journalistiek komen te staan. In De Nieuwe Lezer leg ik uit hoe iedereen op een redactie hier aan bij kan dragen.
Vragen, opmerkingen of aanvullingen? Stuur mij een mailtje op sophie.vanoostvoorn@gmail.com.
“Fundamentally, people will use media that help them be who they want to be, do what they want to do, and showcase a version of who they are and of what they do that they like. “
- Rasmus Kleis Nielsen
Desinformatie staat als een tijdje op mijn lijstje van onderwerpen waar ik een keer over wil schrijven, maar hier een verhaal ophangen over hoe erg dat allemaal is, wilde ik ook weer niet. Zoals ik een paar weken terug schreef, vind ik het belangrijk dat de redacties zich gaan verhouden tot desinformatie en ongefundeerde kritiek op de journalistiek.
Toen kwam ik afgelopen week dit lijstje tegen van het American Press Institute met een aantal simpele tips over wat journalisten zelf kunnen doen tegen desinformatie, om verwarring te voorkomen en context kunnen toe te voegen.
Het lijstje focust op verslaggeving rond verkiezingen. In het kader van liever goed gejat dan slecht bedacht, heb ik voor jullie de krenten uit de pap gehaald:
💡 Schrijf heldere koppen
Aan deze tip zou ik willen toevoegen: … die weinig ruimte laten voor interpretatie. Waar we ons op redacties nog te weinig bewust van zijn, is dat lezers meestal alleen de kop van een artikel zien. Daardoor gaat die een eigen leven leiden (zoals afgelopen week gebeurde met deze column). Ook dingen die voor ons heel logisch zijn, bijvoorbeeld wat het betekent als iets tussen aanhalingstekens staat of dat de kop van een opinieartikel echt niet altijd de mening van de krant is, zijn voor lezers geen gesneden koek.
Zo tipt API om in koppen te zetten wat waar is, niet met wat niet waar is. Dat klinkt heel logisch, maar wat er nog wel es gebeurt, is wanneer een politicus een boute uitspraak doet, we die uitspraak tussen aanhalingstekens in een kop zetten. Als een lezer niet weet wat die aanhalingstekens betekenen, kan zij zo maar aannemen dat het waar is.
ℹ️ Herhaal informatie die de lezers nodig hebben
Zoals gezegd gaat het lijstje over verkiezingen. API geeft het voorbeeld van geautomatiseerde tweets over wanneer Amerikanen hun stempas moeten aanvragen en wanneer ze kunnen gaan stemmen. Nu is dat bij ons niet zo’n gedoe gelukkig, maar er zijn genoeg gezette tijdstippen waarop het gros van je lezers dezelfde informatie nodig heeft. Tijdens de verkiezingen (een stemgids, bijvoorbeeld), maar denk ook aan tips voor het doen van je belastingaangifte.
🤐 Vermijd het woord desinformatie
Lezers begrijpen wellicht niet altijd wat termen als desinformatie en misinformatie betekenen. Ik eigenlijk ook niet. Heb net even opgezocht wat ook alweer het verschil was. Maar goed, daarom is het van belang om gewoon op te schrijven hoe het zit. Dat het niet klopt, dat de politicus fout zit, dat de theorie niet bewezen is. En natuurlijk hoe het wel zit.
⁉️ Geef lezers de gelegenheid vragen te stellen
Vaak wordt desinformatie niet aan de grote klok gehangen, maar via gerichte advertenties op sociale media verspreid. Dus journalisten zien het niet altijd. Daarom is het van belang om de open te staan voor vragen van lezers over claims die ze gelezen hebben en ze daar expliciet gelegenheid voor geven. In de vorm van een Q&A bijvoorbeeld.
✅ Herinner je lezers aan wat je zelf doet om informatie te checken
Ik heb het hier misschien al 100 keer opgeschreven, maar zo lang wij niet uitleggen hoe we te werk gaan, kunnen we echt niet van lezers verwachten dat zij weten hoe we te werk gaan. Voeg bij verhalen waar veel uitzoek en nabel werk voor nodig was een kadertje toe met wat je hebt gedaan om zeker te weten dat je informatie klopt.
👍🏻 Tip hoekje
Ik zie dat de open ratio de laatste weken wat laag is. Nu vind ik persoonlijk dat mijn nieuwsbrief prima leesvoer is voor op vakantie, maar ik ben ook wat bevooroordeeld. Daarom ga ik de komende tijd naast mijn laatste nieuwsbrieven wat tips delen uit nieuwsbrieven van de tijd, voor het geval je wat gemist hebt.
⭐️ Vorige edities van De Nieuwe Lezer
⚡️ How do you do, fellow kids?