Zo help je de lezers die twijfelen over het coronavaccin
Met veel goede voorbeelden
Het publiek moet in het middelpunt van de journalistiek komen te staan. In De Nieuwe Lezer leg ik uit hoe iedereen op een redactie hier aan bij kan dragen.
“Fundamentally, people will use media that help them be who they want to be, do what they want to do, and showcase a version of who they are and of what they do that they like. “
- Rasmus Kleis Nielsen
Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen over of op deze nieuwsbrief? Mail!
Voor het eerst werd ik afgelopen week een beetje vrolijk van het coronanieuws: twee potentiele vaccins en we mogen weer iets meer buiten de deur doen. Voor mij is het simpel: als het vaccin door de nodige instanties wordt goed gekeurd, mogen ze me lek prikken. Maar niet iedereen staat te juichen bij het nieuws over de vaccins. Sterker, ongeveer 40 procent van onze landgenoten twijfelt of ze zich zullen inenten of zegt bij voorbaat al te weigeren, volgens een peiling van IOS.
Het is belangrijk om de twijfels en bezwaren van deze mensen serieus te nemen en ze niet bij voorbaat al in het hoekje van de complotdenkers te duwen. NRC-collega Floor Rusman schreef er een goede column over: ‘Duw vaccin-twijfelaar niet in de loopgraven’.
“Het is voor onderzoekers en journalisten altijd belangrijk om na te denken over welke vragen je stelt, wanneer je dat doet, en hoe je de resultaten onder woorden brengt. In een allesverlammende pandemie is dat nog nét iets belangrijker.”
Dus hoe kunnen we lezers uit alle hoeken van het vaccinatieveld helpen?
Allereest haal ik eerst even een van m’n stokpaarden van stal: leg uit hoe je te werk gaat. Als er een groep journalisten is die niet over een nacht ijs gaat, zijn het wel wetenschapsjournalisten. Iedere keer als er tijdens een redactievergadering nieuws over het coronavirus werd besproken, wist de aanwezige redacteur van de wetenschapsredactie daar wel weer een voetnoot bij te plaatsen. Dat het toch allemaal wat genuanceerder zat.
Twijfels en bezwaren
Dus: vertel aan je lezers: op welke bronnen de verslaggeving is gebaseerd en hoe de redactie tracht zo zorgvuldig mogelijk te zijn? Je kunt er echt niet vanuit gaan dat je lezers dit weten. Veel redacties, waaronder NRC, deden dit bijvoorbeeld wel tijdens de Amerikaanse verkiezingen. In dit stuk werd uitgelegd welke bronnen gebruikt werden voor de verkiezingsuitslagen en waarom.
Redacties zouden ook aandacht moeten besteden aan de twijfels en bezwaren van de mensen die twijfelen om zich te laten vaccineren, zoals de Volkskrant vrijdag al mooi deed. Om een idee te krijgen met welke bezwaren je lezers hebben met de vaccins hebben, hoef je alleen maar in de redactiemailbox te kijken. Wellicht zijn er al mails van bezorgde lezers over dit thema. Op basis daarvan kun je een lijstje maken van de meest voorkomende bezwaren. Heb je die mails allang weggegooid? Dan kun je het aan je lezers vragen of zelf bedenken met welke vragen de lezers zitten.
De vraag stellen aan de lezers is ook een goede manier om een peiling te doen onder je lezers: hoe denken ze over het vaccin? Zo laat je zien dat je openstaat voor hun vragen en argumenten. Je zou hier ook een productie van kunnen maken met verschillende geluiden uit je lezerspubliek. Dit deed de Volkskrant al: vorige week hadden ze een stuk waarin zes lezers uitgebreid geïnterviewd werden over hun twijfels over corona en nu ook het vaccin. Een beetje jammer was wel dat deze mensen al gelijk het labeltje coronavaccinweigeraars kregen.
Laat geen twijfel over de koppen bestaan
Ook is het belangrijk om je lezers altijd naar de meest up-to-date informatie te verwijzen en overzicht te bieden, zodat, als lezers in een stuk met achterhaalde informatie terechtkomen, ze door kunnen klikken naar een overzicht of een plek waar altijd de meest actuele informatie te vinden is. NRC houdt bijvoorbeeld een vaccintracker bij, waar ze informatie toevoegen als er nieuws is over een van de vaccins in ontwikkeling.
En blijf herhalen. Informatie die ergens onderin een derde alinea stond of in een inzetje kun je niet als veronderstelde kennis bestempelen.
Dan is er de desinformatie die per ongeluk of met opzet wordt verspreid online. In het overzicht zou je claims over het vaccin die op sociale media veel mensen bereiken kunnen factchecken. Of lezers te vragen om claims in te sturen als ze erover twijfelen. Maar in de dagelijkse praktijk is het met name belangrijk om de koppen in de gaten te houden: het is nu nog belangrijker dat de koppen voor zich spreken en niet op verschillende manieren te interpreteren zijn.
Ik zie steeds meer goede voorbeelden voorbij komen van transparantie en het betrekken van de lezers bij de journalistiek. Maar wat ik zo graag zou zien is een plan waarin staat welke bronnen redacties gebruiken en hoe ze verslag doen over de ontwikkeling van vaccins. Zo wordt het proces transparanter en kunnen redacties verantwoording afleggen over hun werk.