Ik heb geen oplossing voor de filterbubbels, helaas
Wel wat ideeën
Het publiek moet in het middelpunt van de journalistiek komen te staan. In De Nieuwe Lezer leg ik uit hoe iedereen op een redactie hier aan bij kan dragen.
“Fundamentally, people will use media that help them be who they want to be, do what they want to do, and showcase a version of who they are and of what they do that they like. “
- Rasmus Kleis Nielsen
Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen over of op deze nieuwsbrief? Mail!
Begin dit jaar las ik dat de filterbubbel niet bestond, want mensen die nieuws consumeren via sociale media kregen genoeg afwisselende nieuwsbronnen voorgeschoteld. Boy, were they wrong. Een aantal van onze landgenoten is zo ver in hun bubbel ingezogen dat ze het een goed idee vinden om journalisten van de NOS te bedreigen, dat Rutte maar dood moet en dat hij en zijn collega’s bloeddrinkende pedofielen zijn.
Filterbubbels zijn een mega-ingewikkeld probleem. Ik woonde ooit een theatercollege van Joris Luyendijk bij over filterbubbels, met name die waar PVV-stemmers in zouden zitten. Aan het einde van de avond vroeg ik Luyendijk: wat kan de journalistiek hier nu aan doen? Ik dacht: hij heeft daar als journalist wel een idee over. Het antwoord was iets in de trant van: er is geen ruimte meer voor de voors en tegens in artikelen omdat we van broadsheet naar tabloid zijn gegaan. Ook een manier om het te verklaren natuurlijk, maar een tikje teleurstellend was het wel.
Maar wat kan de journalistiek doen?
Nu ga ik in deze nieuwsbrief niet dit probleem oplossen, maar ik wil wat ideeën delen die kunnen bijdragen aan een betere relatie tussen lezer en redactie. Want, zoals Rasmus Nielsen onlangs schreef, kennelijk geloven mensen niet altijd dat journalistiek hen van betrouwbare informatie, uitleg en analyse voorzien en dat de journalistiek de waakhond van de democratie is.
Het probleem van het abonnementsmodel
Persoonlijk denk ik dat het huidige verdienmodel van de journalistiek een van de oorzaken is van de groeiende kloven tussen bubbels. Artikelen geschreven door ervaren journalisten van kwaliteitsmedia staan achter een betaalmuur. De samenzweringstheorieën van Qanon zijn gratis. Bovendien richten redacties en uitgeverijen, door het abonnementsmodel, zich op mensen die geneigd zijn om een abonnement te nemen, mensen die tegen hun bubbel aanschurken. Niet op de mensen die toch niet in dat plaatje passen, want dat levert niets op.
Moeten we dan alles maar weer gratis maken? Nee, want dan kan ik m’n huur niet meer betalen. Maar we moeten reëel zijn over het aantal mensen dat ooit een abonnement op een journalistiek medium gaat nemen. Of we nu hoog of laag springen, er blijven altijd mensen die geen abonnement zullen nemen.
En we moeten inzien dat door het huidige verdienmodel we bij voorbaat al mensen buitensluiten en we heel veel mensen niet bereiken. En ik denk dat een deel van die groep eerder in een konijnenhol van fabeltjes terechtkomt, zoals Arjen Lubach het noemt.
Nu zeg ik niet dat we die mensen weer uit hun konijnenhol zouden moeten sleuren, maar in een tijd waarin we ook fysiek steeds meer van elkaar afgezonderd raken en we via het internet kaas moeten maken van deze gekke situatie. Redacties richten zich gelukkig steeds meer op hoe ze het leven van hun lezers beter en begrijpelijker kunnen maken met artikelen over hoe draag je een mondkapje, leeslijsten voor stukken over Black lives matter, adviezen over hoe je met vrienden en familie om kunt gaan die er andere feiten op na houden dan jij.
Nieuwe mensen aanspreken
In dit soort servicejournalistiek staat de lezer in het middelpunt; door dit soort stukken te maken, moeten redacties wel nadenken over wie hun lezer is en wat ze nodig hebben. En volgens mij is het een hele goede manier om nieuwe lezers aan te spreken. Door te laten zien dat je, via dit soort artikelen, bezig bent met onderwerpen uit het gewone leven, kun je nieuwe lezers binnen halen. Want dit soort verhalen zijn heel specifiek en zo kun je gericht nieuwe doelgroepen aanspreken, die je anders niet bereikt met je ‘gewone’ verhalen.
Dat brengt mij bij m’n tweede mogelijke oplossing van dit probleem: bouw een persoonlijke band op met lezers. Uit onderzoek van PEW Research blijkt dat mensen graag een persoonlijke band met hun nieuwsbronnen willen, maar die niet ervaren. Ook bleek dat de relatie die ze ervaren afhangt van de artikelen die ze lezen. Wanneer ze zich persoonlijk verbonden voelen met artikelen (bijvoorbeeld omdat het helpt hun leven beter te maken) waarderen ze die artikelen beter dan andere stukken. En wanneer ze vinden dat over een thema of onderwerp goed wordt geschreven, zijn ze eerder geneigd te vinden dat alle verslaggeving van deze titel goed is.
En, je gelooft het niet, maar transparantie aan de kant van redacties is ook erg belangrijk om een betere relatie met de lezers op te bouwen. Dat begint bij het duidelijk weergeven van correcties, wat echt nog niet alle redacties goed doen. Maar dat is een beginnetje. Denk aan bereikbare redacteuren, een duidelijke missie van de redactie, openheid over journalistieke methodes en open staan voor feedback.
Dan wil ik nog even afsluiten met wat frustratie van mijn kant die nogal hoog opliep afgelopen week. Ik kan er echt met mijn hoofd niet bij dat in een tijd van grote polarisatie en in een tijd waarin journalisten verdomme bedreigd worden redacties gewoon maar hetzelfde blijven doen. Het huis staat in de fik en wij staan de ramen te lappen. Ja, we moeten ook het journalistieke werk goed blijven doen, maar het is niet meer genoeg. Want ondanks dat wij ons werk naar ons beste kunnen doen, geloven mensen dat wij op de hand van de overheid zijn, met als gevolg dat journalisten bedreigd worden. Daar moeten we toch iets aan doen?
Mooi kritisch stuk. Blijf zo doorgaan want ik word inderdaad moe van al die oppervlakkige nieuwsfeiten.
Heel goed Sophie! Laten we aub de journalistiek een warm hart toedragen. Ik heb het idee dat mensen in de "vrije westerse wereld" niet goed door hebben wat ze te grabbel gooien.