Het nieuws is slecht nieuws voor het nieuws
Deze nieuwsbrief is niet gesponsord door Rolf Dobelli
Het publiek moet in het middelpunt van de journalistiek komen te staan. In De Nieuwe Lezer leg ik uit hoe iedereen op een redactie hier aan bij kan dragen.
“Fundamentally, people will use media that help them be who they want to be, do what they want to do, and showcase a version of who they are and of what they do that they like. “
- Rasmus Kleis Nielsen
Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen over of op deze nieuwsbrief? Mail!
Zo aan het begin van het vierde seizoen van De Nieuwe Lezer moet ik jullie iets bekennen: ik heb het nieuws vermeden en ik vond het fijn. Twee weken lang. Het was dan wel tijdens m’n vakantie, maar ik vond toch dat ik hier even open kaart over moet spelen. De apps van de NOS, NRC, Twitter, the Guardian, de Volkskrant: allemaal gooide ik ze tijdens mijn eerste vakantie aperitivo van m’n telefoon af. The New York Times hield ik erop, zodat als de wereld zou imploderen ik daarvan op de hoogte zou worden gebracht, maar niet alle Nederlandse nieuwtjes binnenkreeg. En AT5 mocht ook blijven, zo besloot ik.
Tijdens mijn vakantie zorgde dat voor een prettige mentale afstand tussen mij en de dagelijkse beslommeringen (nieuws is werk). Ik had verwacht dat ik bij terugkomst een hele hoop gemist zou hebben, maar dat viel hartstikke mee. Daarnaast was het prettig om twee weken lang niet chagrijnig, verdrietig of verontwaardigd te zijn over wat zich afspeelt in de actualiteit. Over zaken die mij raken, maar waar ik nul invloed op heb.
De functie van ‘het nieuws’
Nee, deze nieuwsbrief is niet gesponsord door de radicale nieuwsmijder Rolf Dobelli, maar nu ik weer twee weken terug ben, merk ik hoe prettig het is om je niet de hele tijd bezig te houden met de ene clusterfuck na de andere. Maar hoe balanceer je de clusterfucks met de maatschappelijke noodzaak van ‘het nieuws’?
In het laatste Digital News Report zit een Nederlands onderzoek naar de meerwaarde van journalistiek en het nieuws, waaruit blijkt hoe belangrijk nieuws is voor ons ‘gemeenschappelijk weten’. Deze passage vat het mooi samen: “… voor de meer gemiddelde nieuwsgebruiker fungeert nieuws eerder als een ‘omgeving’, zo vanzelfsprekend dat mensen de waarde ervan niet altijd gemakkelijk onder woorden kunnen brengen.”
Je kunt er dus van vinden wat je vindt, maar mensen hebben nieuws dus wél nodig om de wereld beter te begrijpen, in tegenstelling tot wat Dobelli beweert. Toch zien we aan de andere kant een flinke toename in actieve nieuwsvermijding: een toename van 10 procent tot 28 procent van Nederlanders over de laatste vijf jaar. Dat zien we ook terug in het totale gebruik van nieuwsmedia: zowel dagelijks als wekelijks gebruik neemt af.
Onvrijwillig nieuws vermijden
Vorige week woonde ik een interessante webinar bij waarin voortgeborduurd werd op het artikel van Amanda Ripley van The Washington Post: I stopped reading the news. Is the problem me - or the product. Voor wie dit stuk even gemist heeft: een journalist van The Washington Post schetst een trend waarin zelfs journalisten steeds meer afstand nemen van de dagelijkse nieuwsstroom en de vanzelfsprekende worsteling ermee (en ik schreef er van de zomer over). De webinar werd gegeven door Agnes Stenbom, een Zweedse onderzoekster die voor het bedrijf Schibsted onderzoekt hoe de ervaring van nieuws inclusiever kan worden via design thinking voor wat zij noemt ‘news outsiders’.
Ze bezigt de term ‘news outsiders’ in plaats van ‘news avoiders’, omdat uit haar onderzoek bleek dat nieuws vermijden vaak geen actieve keuze is – weinig mensen worden ’s ochtends wakker en denken: vandaag ga ik eens even lekker het nieuws vermijden. Blijkbaar is er geen informatiebron die aan hun behoeftes voldoet en zo raken ze naar ‘de buitenkant’ verdreven. Als gevolg daarvan, vertelde Stenbom, raken maatschappijen gefragmenteerd en is er geen gemeenschappelijke realiteit meer – of het gemeenschappelijke weten, zoals het in het Digital News Report omschreven wordt. Zo krijgen nationalistische en ondemocratische bewegingen voet aan de grond – in Zweden een bijzonder actueel gegeven na de laatste verkiezingen.
Dus, het nieuws, dat bedoeld is om mensen op de hoogte te houden over de samenleving om goede keuzes te maken, duwt de mensen die het zou moeten bedienen naar ‘de buitenkant’ en overweldigt godbetert de mensen die het nieuws maken in zulke mate dat ze er minder van consumeren. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de nieuwsongelijkheid die ontstaat doordat alle kwaliteitsjournalistiek achter zorgvuldig dichtgemetselde betaalmuren staat.
Ergens bekruipt mij ook het gevoel dat er geen kaas te maken is van wat er allemaal gebeurt, van machtsbeluste idioten tot rechtsextremisten in parlementen en klimaatverandering dat als een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt. Nieuws is nieuws, maar het nieuws lijkt een wissel te trekken op het nieuws. Of zo. Meestal kan ik na een vakantie wel relativerend naar de problemen kijken die me voor een vakantie bezighielden. Dit jaar is dat niet zo goed gelukt. Ik zal m’n best doen om over twee weken een positiever verhaal op te tikken.
Vorige edities van De Nieuwe Lezer
👉🏻 Ik downloadde TikTok en kreeg last van algoritme angst
👉🏻 Adjunct-hoofdredacteur NU.nl over hoofdredactieblog: 'Ik had veel shit verwacht'
👉🏻 Zijn sommige van onze overtuigingen over nieuws achterhaald?