Het is ook altijd wat
Of lijkt dat nou maar zo?
Het publiek moet in het middelpunt van de journalistiek komen te staan. In De Nieuwe Lezer leg ik uit hoe iedereen op een redactie hier aan bij kan dragen.
“Fundamentally, people will use media that help them be who they want to be, do what they want to do, and showcase a version of who they are and of what they do that they like. “
- Rasmus Kleis Nielsen
Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen over of op deze nieuwsbrief? Mail!
De afgelopen week had ik het nummer ‘We didn’t start the fire’ van Billy Joel regelmatig in mijn hoofd als ik beelden zag van de studentenprotesten op universiteiten in binnen- en buitenland. Hoewel studenten nu natuurlijk voor andere zaken op de bres springen, is het een verschijnsel van alle tijden. En dat is ook het punt van het nummer: er is altijd wat, maakt niet uit in welk tijdperk je leeft.
Maar het voelt toch anders. Alsof het nu allemaal erger is dan voorheen. Dus, is er ook altijd iets ernstigs aan de hand, of lijkt dat maar zo?
Mediatization
Bij NiemanLab las ik over een onderzoek van Željko Poljak, onderzoeker aan de Universiteit van Antwerpen, over waarom politici vaak negatief zijn en negatieve uitspraken doen. De hypothese van Poljak was dat de media hier iets mee te maken hebben: de hang naar negativiteit van de media, gevoed door de belangstelling van mensen voor negatief nieuws, zou kunnen verklaren waarom politici vaak negatieve uitspraken doen. Om zijn hypothese te testen, onderzocht hij hoe negatief Belgische politici waren tijdens het wekelijkse vragenuurtje en vergeleek dat met hoe vaak ze op televisie kwamen. Ook keek hij of onbeleefdheid jegens andere politici invloed had.
Wat bleek: politici die negatief waren tijdens het vragenuurtje hadden 60 procent meer kans om in het journaal te verschijnen dan collega's die niet negatief waren. En onder de politici die negatief waren, hadden zij die onbeleefd waren tegen hun collega's ongeveer 53 procent grotere kans op media-aandacht. Ook was er sprake van een versterkend effect: als politici twee keer in het nieuws waren geweest nadat ze negatief waren, hadden ze 4,5 procent meer kans om opnieuw negatief te zijn, vergeleken met degenen die in het nieuws waren geweest na één keer negatief te zijn geweest.
Dit geheel duidt volgens Poljak op de theorie van ‘mediatization’. Die theorie suggereert dat politici hun gedrag aanpassen om aan de behoeften en vragen van de media te voldoen, om zo media-aandacht te krijgen en meer invloed te krijgen op het publieke debat.
Invloed op discours
Dit is een belangrijke aanvulling op de kwestie waar ik in mijn vorige nieuwsbrief over schreef: de manier waarop journalisten om moeten gaan met radicaal-rechts in hun verslaggeving. Deze partijen maken handig gebruik van de nieuws dynamiek door veel extreme uitspraken te doen, zo leerde ik op het International Journalism Festival vorige maand. Die uitspraken komen dan keer op keer in het nieuws en worden langzamerhand onderdeel van het debat en het discours waarin over maatschappelijke kwesties wordt gesproken.
De smaak van de pers voor negativiteit past duidelijk helemaal in het straatje van radicaal-rechtse en populistische politici: die zijn immers vaak negatief - denk aan de "minder, minder, minder"-uitspraak van Wilders of toen hij tegen oud-premier Rutte zei: ‘Doe eens normaal, man’.
In een periode waarin we waarschijnlijk veel meer gaan horen van radicaal-rechtse en/of populistische partijen die vaak veel roepen, maar zich nog weinig hebben bewezen op het gebied van daadwerkelijk beleid, vroeg ik mij af: hoe voorkomen we dat het straks niet alleen nog maar draait om beeldvorming? En als de hang naar negativiteit van journalisten dus de uitspraken van de politici beïnvloedt, die op hun beurt de beeldvorming beïnvloeden, is er dan een kans dat de pers ongewild invloed uitoefent op de realiteit via de beeldvorming?
Negatieve perceptie
Op economisch gebied lijkt dit al deels het geval te zijn: in de Financial Times las ik dat de perceptie van de staat van de economie slechter is dan de werkelijkheid door negatieve verslaggeving. In het artikel wordt een onderzoek aangehaald over de verslaggeving van de stijging van benzineprijzen:
“The research tells us several things. First, there is far more news coverage of prices when they are high than low. If it exceeds, it leads, you might say. Second, the price at which this negative coverage takes off has been falling steadily lower in real terms — making negative headlines more and more likely even for the same level of affordability. And crucially, third, the switch into bad-news-about-prices mode happens much more abruptly on subscription-based cable news channels — where the incentives to keep the viewer glued to the screen are strongest — than on network television.”
De auteur legt hier ook het verband met het optimaliseren voor engagement en de negativiteit in de verslaggeving, en hoe dat de mate van negativiteit beïnvloedt of zelfs kleurt.
“First, I think it’s reasonable to argue that the age of mass media has not been unambiguously good for public understanding of the world. And second, the more information publishers and broadcasters have had about how their audience is interacting with their output, the more ambiguous the impact of this output has become.”
Resumerend: er zijn dus verschillende factoren die ervoor zorgen dat verslaggeving negatiever kan zijn dan die zou moeten zijn en er is een politieke beweging die hier baat bij heeft. Daar komt nog bij dat algoritmes die bepalen welke informatie mensen consumeren, een voorkeur hebben voor ophef veroorzakende content, wat vaak negatieve content is. Dat we met z’n allen nog ons bed uit weten te komen en niet depressief naar het plafond liggen te staren, is een wonder als je het zo bekijkt.
Oplossingen als constructieve journalistiek liggen voor de hand, ook zou het leerzaam zijn om (door middel van AI) de toon van verslaggeving te monitoren en ben ik benieuwd welke manieren er zijn om die smaak voor slecht nieuws te ondervangen. Want de conclusies uit deze onderzoeken roepen om maatregelen. We didn’t start the fire… Maar we houden het vuurtje wel brandend.
Vorige edities van De Nieuwe Lezer
👉🏻 Hoe moeten media omgaan met radiaal-rechtse politieke partijen?