Een gedeelde werkelijkheid is zo gek nog niet
Over een 'cultural tipping point'
Het publiek moet in het middelpunt van de journalistiek komen te staan. In De Nieuwe Lezer leg ik uit hoe iedereen op een redactie hier aan bij kan dragen.
“Fundamentally, people will use media that help them be who they want to be, do what they want to do, and showcase a version of who they are and of what they do that they like. “
- Rasmus Kleis Nielsen
Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen over of op deze nieuwsbrief? Mail!
Allereerst een verzoek: wil je deze enquete eventjes invullen? Ik wil graag van je weten wat je waardeert aan deze nieuwsbrief! (En wat niet.)
Welkom in de dystopie, zei een collega vorige week, de dag nadat Mark Zuckerberg bekend had gemaakt dat Meta zowel de moderatieregels als de naleving van de regels op alle platformen ging versoepelen. Meta was de laatste jaren gedwongen tot censuur, innovatie was niet meer mogelijk door alle strenge regelgeving en de Zuck neemt het heft in eigen hand.
De gevolgen voor nieuwsorganisaties moeten zich nog uitwijzen, maar het is duidelijk dat het versoepelen van de regels en de moderatie op het platform grote implicaties zal hebben voor onze informatievoorziening en het ecosysteem waarin journalisten hun werk doen en aan de man brengen.
Beïnvloeding
In de video spreekt Zuckerberg over een ‘cultural tipping point’ als aanleiding van deze aanpassing. Ik denk dat hij een punt heeft, alleen gaat het niet over het bevrijden van de vrijheid van meningsuiting, zoals hij zegt. Het moment waar we ons in bevinden, volgens mij, staat in het teken van beïnvloeden van de informatievoorziening en misbruiken van de vrijheid van meningsuiting door mensen met invloed, zoals tech giganten en politici - bekende strategieën van totalitaire leiders. Ik ben niet zo van de historische vergelijkingen, maar politieke bewegingen die de informatievoorziening beïnvloeden hebben nooit echt positieve invloeden gehad.
Vorige maand zei Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam, in een interview: ‘Kijk naar de opkomst van autoritaire leiders in de VS en Europa. De verloedering van rechtsnormen. De afstand tot het buitenland, de haperende internationale solidariteit, waarbij ontwikkelingssamenwerking als iets decadents wordt beschouwd. Ik begin langzaam maar zeker te geloven dat de periode van zestig jaar na de Tweede Wereldoorlog eigenlijk een historische aberratie is.’
Gedeelde werkelijkheid
Ik vraag me af welke invloed het constante gegoochel met onze informatievoorziening heeft op de maatschappelijke, politieke en economische onrust die Halsema omschrijft. Ik kan me niet voorstellen dat het veel positieve gevolgen heeft. Op veel plekken waar ik vorig jaar kwam, ging het gesprek over de invloed van AI op ons informatie ecosysteem, bijvoorbeeld de gevolgen voor onze gedeelde werkelijkheid: wat als we allemaal een andere versie van die werkelijkheid tot ons krijgen door personalisatie? Wat zijn de gevolgen voor de verslaglegging van ‘first draft of history’ als die voor iedereen anders is?
Tijdens een van die gesprekken wierp iemand tegen: het hebben van een gemeenschappelijke werkelijkheid is iets van de laatste zeventig jaar, daarvoor hadden media via televisie of radio nog niet het grote bereik dat ze nu hebben. Die gedachte stelde me toen gerust, maar in het licht van de gebeurtenissen van de afgelopen tijd en de quote van Halsema kijk ik er nu heel anders tegenaan. Ik vraag me af: wat was de invloed van de enigszins gedeelde werkelijkheid op de vooruitgang en groei, en de relatieve democratische rust die we in de afgelopen decennia hebben ervaren?
Technologie
Ook ben ik er nog niet over uit hoe journalistieke organisaties moeten omgaan met deze nieuwe realiteit waarin tech-giganten uit politieke overwegingen ons informatie-ecosysteem beïnvloeden. Ik was ervan overtuigd dat er geïnvesteerd moet worden in sociale platforms omdat veel mensen er gebruik van maken en het zowel vanuit een maatschappelijk als commercieel oogpunt belangrijk is om er kwalitatieve informatie te verspreiden. Maar gezien de Musks en Zuckerbergs van deze wereld de kant van de totalitaire leiders kiezen, kun je beargumenteren dat je hen juist helpt door te investeren in de platforms en als de informatie die je daar deelt toch wordt weggedrukt door het algoritme, weet ik niet of mijn overtuiging nog klopt.
Investeren in technologische producten en platforms zou natuurlijk een optie kunnen zijn. Om toch nog maar een keer een historische vergelijking te trekken: in de tijden dat de journalistieke sector voorop liep in het ontwikkelen van technologie en het gebruiken ervan om informatie zo goed mogelijk te verspreiden via eerst papier, toen radio en televisie was het journalistieke product onmisbaar voor velen. Het lastige is alleen dat zelfs met de budgetten van de grote Europese uitgevers niet tegen de tech-platforms op te concurreren valt. Samenwerkingen op het gebied van journalistieke producten of via reguleringen van de Europese Unie zou er wellicht wat bewerkstelligd kunnen worden, maar gezien de uitgevers elkaar het licht in de ogen niet gunnen en de EU ongeveer zo snel beweegt als een gletsjer, lijken met dit voor de korte termijn ook geen werkbare oplossingen.
Toekomst
Het internet heeft de toegang tot en de productie van informatie gedemocratiseerd, maar we zien in toenemende mate dat wat zich online afspeelt een negatief effect heeft op die democratie. De grote platforms waar wij onze informatie vergaren en delen, worden ingezet om in zwang te komen bij totalitaire leiders of meer macht en invloed te sorteren - terwijl ze zeggen terug te gaan naar hun roots (en dat zegt wellicht al genoeg).
Nu heb ik als journalist natuurlijk wel de neiging om de zaken wat zwartgallig in te zien, en wellicht dient zich een oplossing aan voor deze problemen. Op een avond in Pakhuis de Zwijger vorige week over de staat van het internet werden we door een futurist aangemoedigd om de boel toch niet zo grimmig in te zien. Door vanuit onze idealen een visie te vormen en verschillende scenario’s en alternatieven te verkennen, kunnen we hoopvol worden over de toekomst. Dat vereist wel dat we ver in de toekomst moeten gaan kijken, niet alleen naar volgend jaar, maar ook over 20 of 30 jaar en dat is gezien de huidige problematiek geen overbodige luxe.
Heb je nog een momentje om de lezersenquête over deze nieuwsbrief in te vullen? Ik zou het ontzettend waarderen!
Vorige edities van De Nieuwe Lezer
👉🏻 Help! Wie bepaalt de waarde van journalistiek?